Grotli – 75 år i dag sidan.

På dagen i dag er det 75 år sidan luftkampen over Grotli, mellom et tysk bombefly (Heinkel), og eit engelsk jagerfly (Skua). Hendinga som blir hugsa best frå krigens dagar, her øverst i Ottadalen.
Det tyske flyet naudlanda på sørsida, ved austenden av Heillstuguvatnet, det engelske flyet på Breidalsvatnet. Det engelske mannskapet på to overlevde, og før dei forlot flyet sette dei fyr på det.
Det same gjorde det tyske mannskapet. Men dei måtte forlate den eine av kompisane sine, som omkom av skadene etter luftkampen. Dei tre andre starta å gå, for å koma i ly og finne folk.

Når dei tyske soldatane fann fram til ei gjetarhytte, hadde dei engelske soldatane allereie kome dit, til same hytta. Dei to engelske soldatane forlot hytta om kvelden og tok seg inn på hotellet, dei tre tyske soldatane overnatta i gjetarhytta. Ein av dei engelske soldatane hadde òg tidlegar på kvelden teke seg fram til hotellet, der han fann litt sjokolade, kjeks og sigarettar som han tok med seg attende til hytta.

Denne teikninga heng på Grotli Høyfjellshotel. I boka ”Grotli 100 år” er teksta:
”Møte i gjeterhytta ved Breidalsvatnet om kvelden 27. april 1940.
Engelskmennene Partridge  og Bostock fra Skuamaskinen får besøk av tyskerne Schopis, Auchtor og Strunk, som måtte forlate det nedskutte Heinkel-flyet ved Heillstuguvatnet.”

Den omkomne Hauck, frå Heinkel-flyet, vart seinare midlertidig begraven ved den store steinen, nordvest for hotellet. Ein kan framleis sjå restar av minnesteinen, ved denne steinen (lånt privat bilete): 

Ved sør-austenden av Heillstuguvatnet ligg det framleis vrakrestar av Heinkel-flyet. (NB: vrakrestane er freda!)

Restane av Skua-maskina vart heva frå Breidalsvatnet, sumaren 1974 (bilete er henta frå boka ”Grotli 100 år”).

Den tyske piloten, Horst Schopis, har vore i Grotli att, på sine eldre dagar.
Her frå siste besøket, oktober 2009, 97 år gamal, der han sit oppe ved Heillstuguvatnet og ser over på staden der han naudlanda 27. april 1940. Besøket var i anledning opptak til ein dokumentarfilm om hendinga i april 1940.

Når ein ser på kartet over området der hendinga var, kjem det liksom så nært – når ein ser at hyttegrenda vår ligg midt mellom stadene der flya naudlanda. Frå Heillstuguosen gjekk Strynsfjellvegen, da som no, gjennom hyttegrenda vår og ned til gjetarhytta. Snøforhalda var vel omtrent da som no om åra, – brøytestikk, og stabbesteinar som stikk opp enkelte stader, viser vegtraseen. Ein underleg følelse – det var her det skjedde…!
(I 1940 var ikkje Breidalsvatnet oppdemt, og vegen som no går over dammen gjekk litt lenger vest enn den gjer i dag).

Dette info.merket står ved Strynsfjellvegen, ved austenden av Heillstuguvatnet, for å markere kva som skjedde i området, den 27. april 1940.

Det meste av historia har eg funne i boka ”Grotli 100 år”, ei bok som fortel om området Grotli, ikkje berre historia til hotellet, frå 1905 til 2005. For dei som er interessert i korleis det var her før, anbefaler eg boka (meinar den framleis er å få kjøpt på hotellet).

”Into the White”

Filmen ”Into the White” bygger på denne hendinga frå april 1940.
Mykje av innspelinga til filmen vart gjort her i Grotli, og starta i mars 2011.
Kulisser til filmen vart laga, mellom anna gjetarhytte og ein kopi av flyet, og delane vart frakta opp mot Kjerringtjønna (nordvest for hotellet), der innspelinga gjekk føre seg.

I dagane før innspelinga starta, fekk skodespelarane ei omvisning i Grotliområdet, der den faktiske hendinga var.
Her er dei, saman med Petter Næss (regissør av filmen) og Are Bergheim, oppe ved Heillstuguvatnet, på staden der det tyske flyet naudlanda.

Her er dei i området ved gjetarhytta (som låg i området der den raude ringen er), og ser vestover Breidalsvatnet, mot staden der det engelske flyet naudlanda.

Den tyske piloten, Horst Schopis, hadde gleda seg til den ferdige filmen, men døyde august 2011.

Filmen hadde premiere mars 2012.

 

På denne dagen kjenner ein spesielt godt kor heldig ein er, som lever trygt og godt i eit fritt og fredeleg land! Og i tillegg kan få vera her i Grotli og nyte dagen!
Men det er ein litt merkeleg følelse å sitte her i dag, 27. april 2015, omtrent midt mellom Heillstuguvatnet og Breidalsvatnet. Berre nokre hundre meter frå staden der det stod ei gamal gjetarhytte, som fekk stor betydning døgnet 27. – 28. april 1940…

 

* * * * * *